Hoofdpagina I Onderwerpen I Site-info I Actueel I Linken en Adverteren I Linkpartners I Hongarije-Startpagina I Contact I Bookmark deze Rubriek
 
Rubrieken
 
Algemeen
Huis in Hongarije
Vakantie in Hongarije
Stad & Streek
Flora & Fauna
Kunst & Cultuur
Ambachten
Blauwverven
Eieren-decoratie
Kékfestő
Hongaarse Muziek
Hongaarse Dans
Musea
Exposities
Hongaarse Films
Beroemde Hongaren
Traditie & Religie
Eten & Drinken
Literatuur
Diversen
 
Advertentie
Vakantie in Hongarije online boeken
Helemaal het roer om
Voor redelijke prijzen en optimale service
Hongarije.diamental.nl

Hongaarse Ambachten
Schleier Sándor - Blauwverver ofwel Kékfestő

Naambord op de poortDe 83-jarige Schleier Sándor, wonend in Kiskunfélegyháza, heeft het blauwverf-ambacht vele jaren uitgeoefend. Zijn vrouw, waarmee hij inmiddels 60 jaar getrouwd is, is een vroeger collega van Csilla's moeder. Csilla (die we kennen van Kiss Tanya en Vendéglő) heeft hier vroeger menig uurtje doorgebracht en, inhakend op mijn belangstelling voor dit oude ambacht, heeft ze een bezoek aan het oude baasje geregeld.

We werden vriendelijk verwelkomd en het was duidelijk dat de belangstelling voor dit ambacht ook de oude mensjes veel goed deed. Mevrouw Schleier vertoonde zich in een schortjurk van blauw/wit bloemmotief en in het huis prijkten voor de ramen blauw/witte gordijnen die na 30 jaar nog steeds niet verschoten waren.

Wellischek_De bekroonde blauwschilder en oomSándor is in 1923 geboren als zoon van een bakker. Als kleine jongen, wanneer men hem vroeg wat hij wilde worden, wist hij al te vertellen dat hij 'blauwverver' wilde worden. In eerste instantie ging hij echter, in navolging van zijn vader, het bakkersvak in.

Het blauwschilderen oefende hij als hobby uit, onder begeleiding van zijn oom; de man van zijn moeder's zuster en de bekroonde meester Wellischek Jenö. Toen deze in 1951 overleed, liet hij een scala aan motieven achter en werd Sándor aangemoedigd zijn oom op te volgen.

De oude baas bij zijn meesterpapierenHet vak van blauwschilder is, zoals Sándor zegt "niet aan te leren; het is een passie en je moet het gewoon doen". Hij heeft zich dan ook al doende verder in het vak bekwaamd. Zijn creatieve aanleg kwam hierbij goed van pas en veel van de sjablonen heeft hij dan ook zelf ontworpen.

In 1969 heeft Sándor zijn meesterpapieren behaald. Dit meesterpapier, dat getuigt van zijn vakbekwaamheid, prijkt trots aan zijn muur, geflankeerd door het Hongaarse Házi Oldás en een kalender in blauw/wit. Natuurlijk wilde de oude baas daar wel even bij poseren.

Sándor heeft het beroep van blauwverver uitgeoefend tot 1983, toen hij zijn werkplaats en een groot deel van zijn collectie verkocht heeft. Tegenwoordig legt hij zich toe op het bouwen van modelboten, zoals de drie boten van Christopher Columbus.

Gordijnen en tafelkleed met sjablonenSándor heeft veel motieven zelf ontworpen en er zo'n 180 stuks van de sjablonen overgehouden, waarvan een deel vrijwel meteen op de tafel tentoongesteld werd (ter gelegenheid op één van de blauw/witte tafelkeleden). De een was nog fijner en ingewikkelder dan de andere, en stuk voor stuk waren ze getuigen van de liefde en het geduld waarmee ze vervaardigd zijn.

Terwijl er geprobeerd werd de videorecorder aan de praat te krijgen, voor vertoning van een oude film van het 'verversvak in uitvoering' stond de Sándor al ongeduldig bij de buitendeur om ons mee te tronen naar de werkplaats, waar oude baas nog steeds menig uurtje doorbrengt.

Het gordijntje onder de drie kunstig nagebouwde boten werd opgetild en daar kwam de rest van de (keurig genummerde) sjablonencollectie tevoorschijn.

Kast met sjablonen en botenWe kregen een uitgebreide demonstratie en uitleg van de manier waarop de sjablonen tot stand gekomen zijn. De ondergrond bestaat uit vruchtbomenhout, omdat dit lang goed blijft, en de spijkertjes er beter in blijven zitten. Het hout werd spiegelglad geschuurd. Vervolgens tekende Sándor hier zijn patronen op en bracht deze tot uitvoering door het aanbrengen van spijkertjes, koperstrips en houten motiefjes.

De spijkertjes worden niet direct in het hout geslagen; het wordt vooraf gegaan door het aanbrengen van een klein gaatje. Vervolgens werden ze via een soort (zelfvervaardigd) klosje aangebracht, zodat er niet direct op de spijker zelf geslagen werd. Zowel voor het slaan van de gaatjes, als voor het aanbrengen van de spijkers zelf, heeft Sándor een groot scala aan aperatuur, al dan niet zelfgemaakt, in alle denkbare maten.

Csilla bekijk met nostalgische gevoelens de kleine motiefjes De spijkers werden Voor de koperstrips, die in het motief voor de gebogen lijnen zorgen, worden handmatig gleuven gefreesd, eveneens met zelfvervaardigd gereedschap. Grotere, open rondjes worden gevormd door koperen buisjes, waar miniscule gaatjes in geboord zijn om tijdens het verven de lucht door te laten.

Vervolgens kwam er een scala aan motiefjes tevoorschijn, stuk voor stuk met een figuurstuk uitgezaagd en met een vijl verder bewerkt. Trots toonde hij hoe je, door dezelfde figuurtjes op een andere manier neer te leggen, verschillende motieven kon vormen. Csilla bekeek de motiefjes met een nostalgische gevoel en vertelde dat ze hier vroeger veel mee gespeeld heeft. Ook de oude baas deed het duidelijk goed om over het materiaal te vertellen en ze nogmaals door de vingers te laten gaan. Hij deed me een beetje denken aan een kind in een snoepwinkel.

Langwerpig sjabloon voor de machineDe spijkertjes die voor bepaalde motieven gebruikt zijn, zijn vaak miniscuul en ook het aanbrengen is milimeterwerk. 7 milimeter blijft boven het hout uitsteken, en de rest van het materiaal verdwijnt in het hout. Vaak waren de spijkertjes niet zomaar te koop en in dat geval vervaardigde de oude baas ook die zelf. Tijdens het aanbrengen van de motieven (in spiegelbeeld uiteraard) werd het sjabloon regelmatig uitgeprobeerd. Wanneer het naar tevredenheid uitgevoerd was, werd het sjabloon geschuurd. Daarvoor lagen er drie verschillende platen, bekleed met schuurpapier in verschillende groftes.

Het is vanzelfsprekend dat het vervaardigen van de motieven met veel geduld en tijd gepaard ging. Ons werd een vlindermotief getoond, waar 3 jaar werk in gegaan zijn! Ook kwam er trots een sjabloon tevoorschijn dat is gemaakt naar aanleiding van de geboorte van één van de kinderen. Ook heeft Sándor zo'n 200 motieven vervaardigd voor gebruik op machines. Sommige motieven heeft hij verkocht, en andere weer uitgeleend (en niet teruggekregen), maar zijn handwerk is te hekennen aan de SCH-S, die (meestal aan de zijkant) aangebracht is.

Wanneer de motieven uiteindelijk gebruikt werden, werden ze in hete was gedoopt en op de stof gestempeld. De was bleef op de stof achter. Vervolgens ging de stof in een verfbad, waar het gemiddeld (afhankelijk van de tint) 25 minuten in verbleef. De verf die gebruikt wordt is Indigo. Deze verfstof stamt uit India en wordt ook gebruikt voor te hedendaagse spijkerbroeken. Daarna werd het 5 minuten aan de lucht blootgesteld. Op dit moment was er nog geen motief te zien. Dat kwam pas tevoorschijn nadat de lap in een heet bad geweest was om de was te smelten.

De oude fabriekEenmaal uit de werkplaats waar de sjablonen vervaardigd werden (en tegenwoordig zijn nieuwe modelbouwhobby uitgeoefend wordt) zagen we aan de achterkant van het terrein een groot gebouw, de voormalige verferij.

Katrollen waarop de lappen gerold waren, een oude verftafel, allerlei onderdelen waren getuigen van een eens florerend ambacht.

De verferij verandert langzaam maar zeker in een ruïne en staat symbool voor het verval van het oude ambacht.

De oude wastobbe voor kleine verfopdrachtenEen oud drumvat met wastobbe, waar kleine stofjes in geverfd werden, en nog wat verf in achtergebleven was, werd nog eens nostalgisch doorgeroerd.

Teruglopend naar het huisbewonderde ik de rijpende druiven en vertelde het baasje met een ondeugende twinkeling in zijn ogen dat je daar fantastische pálinka van kunt brouwen. Pálinka die bij terugkeer in het huis op ons stond te wachten, vergezeld door een fles cola. Pálinka luste de oude baas wel, maar cola werd met een afkeurende blik weggewimpeld. Zoals bij zijn ambacht gaat de voorkeur uit naar ouderwetse kwaliteit!


Waar (de resultaten van) dit ambacht te bekijken zijn kunt u zien bij bezienswaardigheden in de rubriek Vakantie in Hongarije.

Blauwverven of Kékfestés geeft achtergrondinformatie bij dit artikel.



Advertentie
Steen in de rivier
fotoproduct 4 U - digitale foto's direct in een album
Last minute vakanties
emigratieboek
Google
 
Web diamental.nl
 
Copyright en webdesign: diamental.nl