Wanneer je een kind hebt met een handicap of beperking kun je kiezen tussen een 'gewone' school in de buurt of speciaal onderwijs. De keuze is in Nederland vrij.

In de Wet Leerlinggebonden Financiering, die op 1 augustus 2003 in werking is getreden, wordt de keuzevrijheid van ouders geregeld, maar ook de vorming van Regionale Expertisecentra (REC's) en een nieuw systeem van indicatiestelling. Met dat laatste wordt bepaald of een kind in aanmerking komt voor het speciaal onderwijs, wat ook wel bekend staat als het rugzakje. Het rugzakje wil zeggen dat er geld vrijgemaakt wordt dat gebruikt kan worden voor extra ondersteuning op een gewone school. Het speciaal onderwijs of de rugzak is voor kinderen met handicaps en zware problematiek.

Om in aanmerking te komen voor het rugzakje wordt bekeken of het kind in aanmerking komt voor leerlinggebonden financiering. Dit noemt men de indicatiestelling. Landelijk gelden dezelfde criteria gelden. Wanneer het kind een indicatie heeft voor een bepaalde onderwijssoort, kan deze niet door een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs worden geweigerd vanwege zijn/haar handicap of beperking.

De indicatiestelling wordt gedaan door een commissie voor de indicatiestelling (CvI). Ieder Regionaal Expertisecentrum (REC) heeft zo'n commissie, die beslist of de aangemelde kinderen voldoen aan de indicatiecriteria. Wanneer de ouders het niet eens zijn met een beslissing van de CvI, dan kunnen zij hiertegen bezwaar maken bij een onafhankelijke commissie. Leerlingen kunnen tot hun twintigste jaar naar het speciaal onderwijs, waar zij ook voortgezet onderwijs kunnen volgen. Het (voortgezet) speciaal onderwijs valt onder de Wet op de Expertisecentra (WEC).

Wanneer de ouders kiezen voor een reguliere school, dan krijgen de leerlingen als het ware een rugzak mee. Deze rugzak wordt toegekend aan de school waar de leerling is ingeschreven. Daarmee kan de school speciale voorzieningen regelen die nodig zijn voor een goede ondersteuning en begeleiding voor onderwijsgerelateerde zaken in het regulier onderwijs.

De bedragen in de rugzak worden per handicap vastgesteld. Een deel van de inhoud van de rugzak moet gebruikt worden voor ambulante begeleiding (van de reguliere school en de leerling) vanuit een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs. Het resterende deel is vrij inzetbaar, en bijvoorbeeld worden gebruikt voor de aanschaf van een laptop voor de leerling, voor remedial teaching, vervoer naar de sportzaal etc.

De reguliere school stelt in overleg met de ouders een handelingsplan op, waarin ook de afspraken staan over de inzet van de rugzak. Het handelingsplan wordt elk jaar geëvalueerd en bijgesteld.

Als ouders (van een geïndiceerd kind) bezwaar maken tegen een beslissing van een school om hun kind niet toe te laten, of als ouders het niet eens zijn met de manier waarop de school de voorzieningen uit de rugzak wil inzetten, kunnen zij bij de Adviescommissie Toelating en Begeleiding (ACTB) terecht. Men kan hier ook om advies vragen. Zowel ouders als scholen en REC's kunnen de ACTB om advies vragen. Als dat nodig is, stuurt de ACTB onderwijsconsulenten naar de school om de situatie goed in beeld te brengen, waarna de ACTB advies kan geven.

Zie voor meer informatie: www.rugzakje.nl of www.oudersenrugzak.nl